19. Puszcza Sandomierska

Puszcza Sandomierska

Podstawowe informacje:

Kod: PLB180005 

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSOP)

Region biogeograficzny: kontynentalny

 Powierzchnia: 129 115,6 ha

Region administracyjny:

Województwo podkarpackie –  100%

Gminy: Cmolas, Kolbuszowa, Majdan Królewski, Niwiska, Raniżów, Dzikowiec, Mielec, Padew Narodowa, Tuszów Narodowy, Jeżowe, Nisko, Sędziszów Małopolski, Głogów Małopolski, Kamień, Sokołów Małopolski, Świlcza, Stalowa Wola, Bojanów, Zaleszany, Grębów

Sprawujący nadzór :
Regionalny Dyrektor  Ochrony Środowiska w Rzeszowie

 Charakterystyka obszaru

Obszar położony jest w południowo-wschodniej części Polski w widłach Wisły i Sanu Obejmuje znaczną część jednego z większych leśnych kompleksów w Polsce ciągnącego się południkowo na terenie Kotliny Sandomierskiej pomiędzy Tarnobrzegiem i Stalową Wolą na północy i Rzeszowem na południu. W zlewni Wisłoki znajdują się jedynie południowo-zachodnie fragmenty puszczy.

W przeszłości teren ten został częściowo odlesiony tworząc obecnie mozaikę lasów i terenów rolniczych. Przez puszczę przepływają rzeki Łęg i Trześniówka, prawobrzeżne dopływy Wisły. Rzeka Łęg wraz z dopływami Przywrą i Zyzogą zachowały w znacznej części swój naturalny charakter.

 W rejonie Budy Stalowskiej znajduje się duży kompleks znaturalizowanych stawów rybnych. Mniejsze kompleksy stawów rybnych znajdują się koło miejscowości Babule i Grębów.  Dominującym typem użytkowania ziemi są lasy i tereny rolnicze. W granicach obszaru znajduje się  wiele wsi i przysiółków.

Obszar stanowi bardzo cenną ostoję wielu gatunków ptaków Stwierdzono tu występowanie 43 chronionych gatunków ptaków. Obszar cenny z punktu widzenia liczebności bociana czarnego, bociana białego, ptaków drapieżnych i derkacza (powyżej 1% populacji polskiej)  W przypadku kraski, podgorzałki i czapli białej obszar stanowi miejsce gniazdowania ponad 10% populacji gatunków w Polsce, jest więc jedną z kluczowych ostoi dla ich zachowania. Ponadto, obszar jest miejscem licznego występowania w okresie lęgowym świergotka polnego, lelka, dudka, dzięciołów (średniego, czarnego, białoszyjego, zielonosiwego i zielonego), gąsiorka, skowronka borowego, trzmielojada, jarzębatki, ortolana, potrzeszcza. Na terenie Puszczy zidentyfikowano ponad dwadzieścia typów siedlisk o znaczeniu europejskim, wśród nich: torfowiska, murawy napiaskowe i wrzosowiska. Odnotowano występowanie około tysiąca gatunków roślin naczyniowych. Na uwagę zasługują azalia pontyjska - jedyne naturalne stanowisko w Polsce oraz wawrzynek główkowy - jedyne tak dobrze zachowane stanowisko w kraju.  Inne cenne gatunki tu występujące to między innym; fiołek bagienny, długosz królewski, kotewka orzech wodny, kosaciec syberyjski, kłokoczka południowa, mącznica lekarska, zimoziół północny, czosnek siatkowaty, rosiczki , śnieżyczka przebiśnieg  i  przylaszczka pospolita.
Na terenie Puszczy Sandomierskiej spotykamy niezwykłe bogactwo zwierząt z różnych grup systematycznych w tym bardzo rzadkie i zagrożone w Polsce. Symbolem tego terenu jest modliszka zwyczajna -  w innych regionach kraju praktycznie nie występująca, tu spotykana jest na terenie całej puszczy. Ssaki reprezentowane są, poza gatunkami pospolitymi w tym łownymi takimi jak jelenie, sarny, daniele, dziki także przez gatunki rzadsze takie jak np. wilki, wydry, bobry, orzesznice, popielice i chomiki europejskie. Gady reprezentowane są m.in. przez gniewosza plamistego,  jaszczurki - zwinkę i żyworodną, zaskrońca zwyczajnego,  żmiję zygzakowatą i padalca zwyczajnego.  Wśród płazów możemy spotkać tu wszystkie gatunki żab, ropuch, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną i traszkęgrzebieniastą. Spośród owadów puszczy spotkać tu można  wiele wyjątkowych gatunków takich jak np.:  chrząszcze: jelonek rogacz , pachnica dębowa, biegacz gruzełkowaty;  motyle; pasyn lucylla, skalnik statilinus, niepylak mnemozyna , osadnik wielkooki,  czerwończyk fioletek, szlaczkoń szafraniec,  modraszek nausitous i telejus ; inne owady;  trajkotka czerwona, nadobnik włoski, trzepla zielona; pająki: strojniś nadobny,  poskocz krasny, tygrzyk paskowany. Ichtiofauna Puszczy Sandomierskiej jest stosunkowo słabo poznana, ale wiadomo że występują tu między innymi minóg strumieniowy, piskorz, różanka,koza  i ciernik.

W obrębie puszczy wydzielono rezerwaty przyrody: Buczyna w Cyrance na Płaskowyżu Kolbuszowskim,  Jaźwiana Góra, Pateraki , Zabłocie  oraz Mielecko -Kolbuszowsko -Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Klasy siedlisk:

- lasy iglaste - 26%

- lasy liściaste -  3%

- lasy mieszane - 16%

- siedliska leśne -  1%

- siedliska łąkowe i zaroślowe - 11%

- siedliska rolnicze - 38%

- wody śródlądowe - 1%

- wysokogórskie murawy i górskie łąki - 1%

- inne tereny (miasta, wsie, drogi, kopalnie, tereny przemysłowe) - 3%

Formy ochrony istniejące w obszarze:

 Mielecko -Kolbuszowsko -Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Rezerwat przyrody Zabłocie

Zagrożenia:

Osuszanie terenów podmokłych, regulacja rzek, nieuregulowana gospodarka odpadami i ściekami;

gospodarka leśna, łowiecka i kłusownictwo; fragmentacja ekosystemów rozbudowywaną siecią dróg i

presja motoryzacji. Brak waloryzacji oraz wielkoobszarowych obszarów chronionych wyŜszej rangi.

Chemizacja rolnictwa i nieprawidłowa gospodarka ziemią. Zanieczyszczenie wód, powietrza i gleby w

wyniku emisji z zakładów przemysłowych.

Mapy poglądowe:

Mapy szczegółowe: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?obszar=PLB180005

Źródła danych:

• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
• Europejska Agencja Środowiska