Puszcza Sandomierska

Podstawowe informacje:
Kod: PLB180005 
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSOP)
Region biogeograficzny: kontynentalny
 Powierzchnia: 129 115,6 ha
Region administracyjny:
Województwo podkarpackie –  100%
Gminy: Cmolas, Kolbuszowa, Majdan Królewski, Niwiska, Raniżów, Dzikowiec, Mielec, Padew Narodowa, Tuszów Narodowy, Jeżowe, Nisko, Sędziszów Małopolski, Głogów Małopolski, Kamień, Sokołów Małopolski, Świlcza, Stalowa Wola, Bojanów, Zaleszany, Grębów

Sprawujący nadzór :
Regionalny Dyrektor  Ochrony Środowiska w Rzeszowie

 Charakterystyka obszaru

Obszar położony jest w południowo-wschodniej części Polski w widłach Wisły i Sanu Obejmuje znaczną część jednego z większych leśnych kompleksów w Polsce ciągnącego się południkowo na terenie Kotliny Sandomierskiej pomiędzy Tarnobrzegiem i Stalową Wolą na północy i Rzeszowem na południu. W zlewni Wisłoki znajdują się jedynie południowo-zachodnie fragmenty puszczy.

W przeszłości teren ten został częściowo odlesiony tworząc obecnie mozaikę lasów i terenów rolniczych. Przez puszczę przepływają rzeki Łęg i Trześniówka, prawobrzeżne dopływy Wisły. Rzeka Łęg wraz z dopływami Przywrą i Zyzogą zachowały w znacznej części swój naturalny charakter.

 W rejonie Budy Stalowskiej znajduje się duży kompleks znaturalizowanych stawów rybnych. Mniejsze kompleksy stawów rybnych znajdują się koło miejscowości Babule i Grębów.  Dominującym typem użytkowania ziemi są lasy i tereny rolnicze. W granicach obszaru znajduje się  wiele wsi i przysiółków.

Obszar stanowi bardzo cenną ostoję wielu gatunków ptaków Stwierdzono tu występowanie 43 chronionych gatunków ptaków. Obszar cenny z punktu widzenia liczebności bociana czarnego, bociana białego, ptaków drapieżnych i derkacza (powyżej 1% populacji polskiej)  W przypadku kraski, podgorzałki i czapli białej obszar stanowi miejsce gniazdowania ponad 10% populacji gatunków w Polsce, jest więc jedną z kluczowych ostoi dla ich zachowania. Ponadto, obszar jest miejscem licznego występowania w okresie lęgowym świergotka polnego, lelka, dudka, dzięciołów (średniego, czarnego, białoszyjego, zielonosiwego i zielonego), gąsiorka, skowronka borowego, trzmielojada, jarzębatki, ortolana, potrzeszcza. Na terenie Puszczy zidentyfikowano ponad dwadzieścia typów siedlisk o znaczeniu europejskim, wśród nich: torfowiska, murawy napiaskowe i wrzosowiska. Odnotowano występowanie około tysiąca gatunków roślin naczyniowych. Na uwagę zasługują azalia pontyjska - jedyne naturalne stanowisko w Polsce oraz wawrzynek główkowy - jedyne tak dobrze zachowane stanowisko w kraju.  Inne cenne gatunki tu występujące to między innym; fiołek bagiennydługosz królewskikotewka orzech wodnykosaciec syberyjski, kłokoczka południowa, mącznica lekarska, zimoziół północny, czosnek siatkowaty, rosiczki , śnieżyczka przebiśnieg  i  przylaszczka pospolita.
Na terenie Puszczy Sandomierskiej spotykamy niezwykłe bogactwo zwierząt z różnych grup systematycznych w tym bardzo rzadkie i zagrożone w Polsce. Symbolem tego terenu jest modliszka zwyczajna -  w innych regionach kraju praktycznie nie występująca, tu spotykana jest na terenie całej puszczy. Ssaki reprezentowane są, poza gatunkami pospolitymi w tym łownymi takimi jak jelenie, sarny, daniele, dziki także przez gatunki rzadsze takie jak np. wilki, wydry, bobry, orzesznice, popielice i chomiki europejskie. Gady reprezentowane są m.in. przez gniewosza plamistego,  jaszczurki - zwinkę i żyworodną, zaskrońca zwyczajnego,  żmiję zygzakowatą i padalca zwyczajnego.  Wśród płazów możemy spotkać tu wszystkie gatunki żab, ropuch, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną i traszkęgrzebieniastą. Spośród owadów puszczy spotkać tu można  wiele wyjątkowych gatunków takich jak np.:  chrząszcze: jelonek rogacz pachnica dębowabiegacz gruzełkowaty;  motylepasyn lucyllaskalnik statilinusniepylak mnemozyna , osadnik wielkooki,  czerwończyk fioletek, szlaczkoń szafraniec,  modraszek nausitous i telejus ; inne owady;  trajkotka czerwonanadobnik włoski, trzepla zielona; pająki: strojniś nadobny,  poskocz krasny, tygrzyk paskowany. Ichtiofauna Puszczy Sandomierskiej jest stosunkowo słabo poznana, ale wiadomo że występują tu między innymi minóg strumieniowypiskorzróżanka,koza  i ciernik.

W obrębie puszczy wydzielono rezerwaty przyrody: Buczyna w Cyrance na Płaskowyżu Kolbuszowskim,  Jaźwiana Góra, Pateraki , Zabłocie  oraz Mielecko -Kolbuszowsko -Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

 

Klasy siedlisk:

- lasy iglaste - 26%
- lasy liściaste -  3%
- lasy mieszane - 16%
- siedliska leśne -  1%
- siedliska łąkowe i zaroślowe - 11%
- siedliska rolnicze - 38%
- wody śródlądowe - 1%
- wysokogórskie murawy i górskie łąki - 1%
- inne tereny (miasta, wsie, drogi, kopalnie, tereny przemysłowe) - 3%

Formy ochrony istniejące w obszarze:

 Mielecko -Kolbuszowsko -Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Rezerwat przyrody Zabłocie

Zagrożenia:

Osuszanie terenów podmokłych, regulacja rzek, nieuregulowana gospodarka odpadami i ściekami;

gospodarka leśna, łowiecka i kłusownictwo; fragmentacja ekosystemów rozbudowywaną siecią dróg i

presja motoryzacji. Brak waloryzacji oraz wielkoobszarowych obszarów chronionych wyŜszej rangi.

Chemizacja rolnictwa i nieprawidłowa gospodarka ziemią. Zanieczyszczenie wód, powietrza i gleby w

wyniku emisji z zakładów przemysłowych.

                                                                          Gatunki ważne dla Europy

Ptaki

A001

Nur rdzawoaszyi

A002

Nur czarnoszyi

A004

perkozek

A006

Perkoz rdzawoszyi

A007

Perkoz rogaty

A021

Bąk zwyczajny

A022

bączek

A023

Ślepowron zwyczajny

A027

Czapla biała

A029

Czapla purpurowa

A030

Bocian czarny

A031

Bocian biały

A043

Gęś gęgawa

A056

płaskonos

A060

Podgorzałka

A067

gągoł

A070

nurogęś

A072

Trzmielojad zwyczajny

A073

Kania czarna

A075

bielik

A080

gadożer

A081

Błotniak stawowy

A084

Błotniak łąkowy

A089

Orlik krzykliwy

A094

rybołów

A097

Kobczyk zwyczajny

A103

Sokół wędrowny

A119

kropiatka

A120

Zielonka

A122

derkacz

A127

żuraw

A151

batalion

A153

Bekas kszyk

A154

dubelt

A155

Słonka zwyczajna

A156

rycyk

A158

Kulik mniejszy

A160

Kulik wielki

A165

Brodziec samotny

A176

Mewa czarnogłowa

A193

Rybitwa rzeczna

A196

Rybitwa białowąsa

A197

Rybitwa czarna

A220

Puszczyk uralski

A224

Lelek zwyczajny

A229

Zimorodek zwyczajny

A231

Kraska zwyczajna

A234

Dzięcioł zielonosiwy

A235

Dzięcioł zielony

A236

Dzięcioł czarny

A238

Dzięcioł średni

A239

Dzięcioł białogrzbiety

A241

Dzięcioł trójpalczasty

A246

lerka

A255

Świergotek polny

A272

podróżniczek

A307

jarzębatka

A320

Muchołówka mała

A321

Muchołówka białoszyja

A338

gąsiorek

A379

ortolan

A409

cietrzew

A429

Dzięcioł białoszyi  

Mapy poglądowe:

19-1 

Mapy szczegółowe: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?obszar=PLB180005

Źródła danych:

  • Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
  • Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
  • Europejska Agencja Środowiska