1. Beskid Niski

Beskid Niski

Podstawowe informacje:

Region biogeograficzny: alpejski
Kod: PLB 180002
Powierzchnia: 151 966,6 ha
Region administracyjny:
Województwo małopolskie – 43%
Gminy: Ropa, Gorlice, Sękowa, Lipinki, Nawojowa, Kamionka Wielka, Łabowa, Grybów, Krynica-Zdrój, Uście Gorlickie
Województwo podkarpackie – 57%
Gminy: Dębowiec, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Dukla, Iwonicz-Zdrój, Rymanów, Bukowsko, Komańcza, Zarszyn

Sprawujący nadzór :
Dyrektor Magurskiego Parku Narodowego, 
38-232 Krempna, Krempna 59  

 Charakterystyka obszaru

Obszar znajduje się w górach położonych w miejscu zwężenia i największego obniżenia łuku karpackiego. Ich wysokość nie przekracza 1000 m n.p.m. Rozciąga się na długości 100 km od doliny Osławy i Osławicy na wschodzie po dolinę Kamienicy i Kotlinę Sądecką na zachodzie. Zachodnia część gór zbudowana jest z warstw jednostki magurskiej, gdzie w wielu miejscach na wierzchowinach wzniesień piaskowce tworzą skaliste formy. Wąskie pasma o stromych stokach i grzbietach twardzielcowych ciągną się względem siebie równolegle w kierunku północny zachód – południowy wschód.. Wschodnią część budują stromo ustawione fałdy i łuski dukielskie i tu głównym rysem rzeźby są wyniesione grzbiety (np. Cergowa Góra). Na stromych zboczach i w głębokich lejach źródłowych występują liczne rozległe osuwiska. W Beskidzie Niskim znajdują się obszary źródliskowe Białej Tarnowskiej, Ropy, Wisłoki, Wisłoka, Jasiołki, które prowadząc swe wody ku północy,  płyną niekiedy obniżeniami równolegle do grzbietów lub przecinają je w poprzek głębokimi przełomami. Obficie występują wody mineralne.

Tereny Beskidu Niskiego mają bogata szatę roślinną, która zmienia się wraz ze zmianą wysokości, układając się w piętra: piętro pogórza - zajęte głównie przez pola uprawne, łąki, a tylko na niewielkich powierzchniach przez lasy grądowe - i piętro regla dolnego porośnięte buczyną i nasadzeniami świerkowymi W górach lasy zajmują blisko 70% powierzchni. Dominują buczyny  i lasy mieszane bukowo - jodłowe  (z domieszkami olchy, dębu i grabu), z bardzo bogatym runem leśnym. Rosną tu również modrzewie, cisy, jawory a w miejscach podmokłych lasy jesionowo-olszowe oraz wierzby, topole, olchy i jesiony, tworzące lasy łęgowe. Świerki występują tylko tam gdzie zostały sztucznie wprowadzone. W wielu miejscach można zobaczyć pozostałości puszczy karpackiej. Występują tu liczne rośliny kwiatowe tj. przebiśnieg, cebulka dwulistna, żywiec gruczołowaty, czosnek niedźwiedzi, zawilec, miesięcznica trwała. Okres ich kwitnienia kończy się gdy drzewa pokrywają się całkowicie liśćmi i zakrywają promieniom słonecznym dostęp do dna lasu.

Równie bogata jest fauna  lasów Beskidu Niskiego. Rozlegle kompleksy leśne z niedostępnymi matecznikami oraz słabe zaludnienie, zwłaszcza w południowej i wschodniej jego części, sprzyjają występowaniu dużych zwierząt. Liczne są tutaj dziki, sarny, zające oraz jelenie szlachetne w odmianie karpackiej. Z drapieżników można wymienić: niedźwiedzie, wilki, rysie i żbiki, kuny, lisy, jenoty i wydry. W tutejszych wodach można spotkać: pstrąga potokowego, głowacza białopłetwego i różankę. Licznie występują gady i płazy: żmija zygzakowata, gniewosz plamisty, zaskroniec, padalec, kumak górski, salamandra i kilka gatunków traszek (alpejska, grzebieniasta), a także rzadkie gatunki owadów; motyle: niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej; chrząszcze: jelonek rogacz, nadobnica alpejska, pachnica dębowa i zagłębek bruzdkowany. Spośród gatunków o znaczeniu europejskim ochroną są tu objęte: bóbr europejski, niedźwiedź brunatny, ryś, wilk i wydra.

Występuje tu około 40 chronionych gatunków ptaków, w tym 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej  bociana czarnego, dzięcioła białoszyjego, orlika krzykliwego, orła przedniego, puszczyka uralskiego, sóweczki, trzmielojada i włochatki. Typowymi gatunkami górskimi są żyjący nad strumieniami pluszcz i pliszka górska.  

Klasy siedlisk:

- lasy liściaste – 21%,
- lasy iglaste – 18%,
- lasy mieszane – 34%,
- łąki i pastwiska – 11%,
- tereny rolnicze – 16%.

Formy ochrony istniejące w obszarze:

Magurski Park Narodowy,

Rezerwaty przyrody:

Cisy w Nowej Wsi, Kornuty, Modrzyna, Przełom Jasiołki, Wadernik, Kamień nad Jaśliskami, Źródliska Jasiołki, Rezerwat Tysiąclecia na Cergowej Górze

Jaśliski Park Krajobrazowy,

Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego,

Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu 

Zagrożenia:

wyrąb drzewostanów, polowania, kłusownictwo, zalesienia terenów otwartych oraz zanieczyszczenia powietrza poza terenem ostoi powodujące zamieranie drzewostanów.

Mapy poglądowe:

Mapy szczegółowe: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?obszar=PLB180002

Źródła danych:

• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska  w  Krakowie
• Europejska Agencja Środowiska