11. Wisłoka z dopływami

Wisłoka z dopływami

Podstawowe informacje:

Kod: PLH180052

Specjalny Obszar Ochrony siedlisk (SOO)Region biogeograficzny: kontynentalny 

Powierzchnia: 2653,1 ha

Region administracyjny: Województwo małopolskie –13%

Gminy: Gorlice, m.Gorlice, Biecz, Ropa Sękowa, Lipinki,Województwo podkarpackie –  87%Gminy: Jodłowa, Pilzno, Dębowiec, Krempna, Skołyszyn, Brzyska, Brzostek, Jasło, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Tarnowiec, Chorkówka Jedlicze, Kołaczyce

Sprawujący nadzór :
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie

 Charakterystyka obszaru

 Obszar obejmuje rzekę Wisłokę na odcinku od północnej granicy Ostoi Magurskiej do mostu drogowego na trasie Pilzno-Kamienica wraz z dopływami:

- Iwielką od mostu w m. Draganowa do ujścia,

- Kamienicą od mostu na trasie Brzostek - Smarzowa w m. Siedliska -Bogusz do ujścia,

- Ropą od zapory zbiornika Klimkówka do ujścia z dopływami: Sękówką od mostu na drodze Ropica - Małastów do ujścia, Olszynką od mostu na trasie Nagórze - Wlk. Strona (przy ujściu Czermianki) do ujścia, Libuszanką od mostu na trasie Rozdziele - Bednarka do ujścia,

- Jasiołką od mostu na trasie Barwinek - Dukla w Trzcianie do ujścia do Wisłoki.

Obszar administracyjne znajduje się na terenie 2 województw: podkarpackiego i małopolskiego. Do Podkarpackiego należą Wisłoka, Jasiołka i ich dopływy, a do Małopolskiego – Ropa z dopływami.

Wisłoka bierze początek na wysokości około 600 m n.p.m. na południowym stoku Dębnego Wierchu oraz między Popowymi Wierchami a Kamiennym Wierchem w Beskidzie Niskim zbudowanym z utworów fliszowych. Najbardziej znaczącymi dopływami rzeki Wisłoki na tym odcinku jest rzeka Ropa oraz Jasiołka. W górnym swoim biegu Wisłoka ma charakter górski, który cechuje duża zmienność przepływu. Intensywne opady atmosferyczne, przy znacznym spadku rzeki oraz braku zbiorników retencyjnych, stwarzają dobre warunki szybkiego i znacznego odpływu. Spływ odbywa się w znacznym stopniu powierzchniowo, wskutek czego w okresie posuchy występują bardzo małe przepływy a w okresach deszczowych gwałtowne i wielkie wezbrania. Poniżej Magurskiego Parku Narodowego teren zlewni pokryty jest polami uprawnymi, łąkami oraz lasami iglastymi i mieszanymi. W dolinach jak i na terenach płaskich wzdłuż rzeki dominują użytki zielone i grunty orne. Dno rzeki stanowią płyty piaskowca i łupku oraz piasek i żwir. Miejscami znajdują się piaszczyste łachy będące efektem akumulacji produktów wietrzenia skał. W górnym biegu Wisłoka  to rzeka o przeciętnej szerokości 40 m i średniej głębokości 0,7 -1 m, która  tworzy tu liczne zakola i meandry, często zmieniając kierunek. Poniżej ujścia Jasiołki Wisłoka płynie korytem o szerokości nawet do 90 m i głębokości średniej 1-2 m. Umocnienia regulacyjne zlokalizowane są przede wszystkim w okolicach Jasła. Tutaj efektem wezbrań jest jej rozlewanie się w dolinie nawet na szerokość przekraczającą1 km.

Dolina Ropy do m. Ropa biegnie równolegle do biegu fałdowań. Stoki doliny są strome. Od Gorlic do ujścia Ropa przepływa przez obniżenie gorlickie. Stoki doliny są bardzo łagodne. Od ujścia Olszynki Ropa zmienia kierunek z północno wschodniego na południowo wschodni zgodny z biegiem fałd. Dno doliny rozszerza się do 1,5 km. Wypełniają je mady i piaski rzeczne. Obszar zlewni ma charakter rolniczy z niewielkim udziałem lasów. Rzeka płynie w szerokiej dolinie z licznymi, dość gęsto rozmieszczonymi wsiami i przysiółkami. W zlewni Ropy prowadzona jest eksploatacja złóż ropy naftowej (rejon Biecza i Krygu) oraz przetwórstwo ropy naftowej (Gorlice). Ropa płynie tutaj naturalnym korytem, o dnie żwirowym, lokalnie żwirowo-kamienistym z nielicznymi wychodniami warstw piaskowców magurskich tworzących tzw. berda, czyli ukośnie do prądu sterczące z wody rzędy warstw skalnych, stanowiące dobre siedlisko dla ryb łososiowatych. Od ujścia Libuszanki Ropa płynie wciętym częściowo uregulowanym i obwałowanym korytem. Ponieważ regulacji rzeki dokonano stosunkowo dawno ma ona charakter stosunkowo naturalny. Brzegi rzeki porośnięte są drzewami oraz krzewami dzięki czemu nie dochodzi do deficytów tlenowych ani też do nadmiernego nagrzewania się wody. Porost roślinności wodnej jest skromny, oprócz glonów i mchów występują tu skupiska rdestnicy. Dno rzeki jest  skaliste ze złogami osadów ilastych oraz piaskowych. Odcinki wody typowe dla pstrąga czy lipienia z dużą ilością ukryć i kamieni przeplatane są odcinkami o większej akumulacji materii organicznej i większą ilością makrofitów.

Rzeka Jasiołka poniżej Dukli przepływa przez obszary gęsto zaludnione, o charakterze rolniczym i rolniczo-przemysłowym, z niewielką ilością lasów. Większe miejscowości w zlewni to: Dukla, Jedlicze i Jasło. W dalszej części rzeka systematycznie zwiększa głębokość do ok. 0,8 m, zaś w części przyujściowej głębokość rzeki wynosi ok. 1,2 m, przy szerokości średniej ok. 25-30 m. W górnym biegu jej dno jest kamienisto żwirowe, z niewielką liczbą naturalnych progów skalnych. Ponieważ ciek jest stosunkowo płytki powyżej naturalnych progów tworzą sie niewielkie plosa stojącej wody i w tych miejscach tworzą sie osady ilasto -piaskowe. Brzegi koryta potoku są zakrzaczone i zalesione, przez co woda osłonięta jest od nadmiernego nagrzewania się. Porost roślinności wodnej jest słaby i ograniczony zasadniczo do glonów nitkowatych i krzaczkowatych oraz niewielkiej ilości mchu. W dolnej części Jasiołka zwiększa głębokość, przy czym dno nadal pozostaje skaliste z niewielkimi ilościami osadów ilastych oraz piaskowych, w miejscach spowolnionego przepływu prądu głębokość rzeki wynosi nawet ponad 1 m. Brzegi nadal porośnięte silnie drzewami i krzewami.

W pozakorytowej części doliny Wisłoki i jej dopływów do obszaru zostały włączone głównie siedliska łęgowe, porośnięte spontaniczną roślinnością nadrzeczną. Zwykle zajmują one wąski pas wzdłuż brzegu, jednak niektóre odcinki dolin, zarówno Wisłoki jak i innych cieków wchodzących w skład ostoi, biegną wśród rozległych, leśno-zaroślowych ekosystemów łęgowych. Nad Kłopotnicą oraz nad Iwielką znajdują się rozległe kompleksy łąk świeżych i zmiennowilgotnych, w tym trzęślicowych - niezwykle rzadkich w Karpatach. Rośnie tu wiele roślin chronionych m.in. tojad mołdawski, bluszcz, pierwiosnek. Na terenie obszaru bytują bóbr europejski i wydra, ptaki: zimorodek zwyczajny bocian biały, bocian czarny, błotniak stawowy, derkacz, dzięcioł czarny, puszczyk uralski. Gady i płazy reprezentują: padalec zwyczajny, ropucha szara, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, rzekotka drzewna, traszka zwyczajna, żaba trawna. W wodach żyją: piekielnica, brzana, świnka, głowacz pręgopłetwy, lipień miętus, certa.

Rzeka Wisłoka i jej dorzecze objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych, zaś jej dopływy na tym odcinku są wymieniane jako jedne z głównych cieków dorzecza o walorach kwalifikujących ją jako podstawowe tarlisko anadromicznych ryb wędrownych i siedlisko ryb prądolubnych, będących w sferze zainteresowania Unii Europejskiej.

Obszar całościowo stanowi cenny zasób zróżnicowanych siedlisk dla gatunków zwierząt rzadkich i poddanych ochronie związanych ze środowiskiem wodnym

Klasy siedlisk:

- lasy liściaste – 6%,

- lasy mieszane – 7%,

- siedliska łąkowe i zaroślowe – 19%,

- siedliska rolnicze – 66%,

- inne tereny (miasta, wsie, drogi, kopalnie, tereny przemysłowe) – 2%

Formy ochrony istniejące w obszarze:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego

• Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego 
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Strzyżowskiego

 Zagrożenia:

Do najpoważniejszych zagrożeń należy eksploatacja kruszywa powodująca zanikanie kamienistych tarlisk istotnych dla najcenniejszych tutejszych gatunków ryb, wycinanie rosnących nad rzeką drzew, Obszar zagrożony poprzez szereg działań antropogenicznych:

• odprowadzanie ścieków przemysłowych i komunalnych
• działania  związane z planami przekształceń koryta dla celów przeciwpowodziowych,
• planowana, w górnym odcinku rzeki, budowa zbiornika zaporowego Kąty-Myscowa,

Mapa poglądowa:

Mapy szczegółowe: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?obszar=PLH180011

Źródła danych:

• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
• Europejska Agencja Środowiska