3. Ostoja Magurska

Ostoja Magurska

Podstawowe informacje:
Kod: PLH180001
Specjalny Obszar Ochrony siedlisk (SOO)
Region biogeograficzny: alpejski
Powierzchnia: 20084,5 ha
Region administracyjny:
Województwo małopolskie –10%
Gminy: Sękowa, Lipinki,
Województwo podkarpackie – 90%
Gminy: Dębowiec, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Dukla

Sprawujący nadzór :
Dyrektor Magurskiego Parku Narodowego, 
38-232 Krempna, Krempna 59  

 Charakterystyka obszaru

 Obszar leży w środkowej części Beskidu Niskiego, w górnej części doliny Wisłoki. Obejmuje znaczną część obszaru źródłowego Wisłoki tj. masyw Magury Wątkowskiej oraz fragment głównego grzbietu karpackiego przy granicy ze Słowacją. Na południu obszar ciągnie się wzdłuż granicy ze Słowacją, obejmując Pasmo Graniczne. Wschodnią część terenu tworzy ciąg pojedynczych garbów (Świerzowa 803 m n.p.m., Kolanin 707 m n.p.m., Kamień 714 m n.p.m.). Ostoja tworzy jeden kompleks (głównie leśny), rozdzielony w części zachodniej doliną rzeki Wisłoki, natomiast  w części wschodniej doliną potoku Wilsznia. Niewielkie powierzchnie zajmują enklawy zbiorowisk nieleśnych.

W strukturze siedlisk obszaru  96% zajmują lasy a 4% łąki i pastwiska. Zwracają uwagę dobrze zachowane naturalne starodrzewy jodłowe i dominujące bukowe, bogata fauna puszczańska, ciekawa flora, urozmaicone formy skalne zbudowane ze skał fliszowych.

Ponieważ przez teren Beskidu Niskiego przebiegają granice zasięgów występowania wielu gatunków roślin naczyniowych, roślinność ostoi ma charakter przejściowy pomiędzy Karpatami Wschodnimi a Zachodnimi.

 Szata roślinna wykazuje układ piętrowy. W paśmie górskim Beskidu Niskiego wyróżnia się tylko dwa piętra roślinne - pogórza i regla dolnego. W piętrze pogórza (do 530 m n.p.m.) zachowały się fragmenty grądu, olszynki karpackiej i olszynki bagiennej. W reglu dolnym (od 530 m n.p.m. po szczyty) przeważa buczyna karpacka. Znaczną powierzchnię zajmują także bory jodłowe, świerkowo-jodłowe oraz sosnowe sztucznego pochodzenia. Spotyka się także jawor (w miejscach zacienionych i wilgotnych), oraz brzost, lipę, trześnię. Niższe partie lasów stanowią grądy; w których grab jest  głównym składnikiem drzewostanu a  buk występuje w domieszce. W strukturze powierzchniowej lasów na uwagę zasługuje mały udział świerka, co świadczy o dużej ich naturalności. Na obszarze ostoi występują biocenozy o naturalnym składzie gatunkowym, Szczególnie cenne są typowo wykształcone i dobrze zachowane buczyny i jaworzyny.

Łącznie zidentyfikowano tu 14 chronionych siedlisk . Największymi osobliwościami ostoi są kilkuset hektarowe otwarte przestrzenie zajęte przez łąki i wrzosowiska i łanowo występujące populacje storczyków.

Ostoja to obszar występowania szeregu gatunków roślin naczyniowych chronionych, rzadkich oraz zagrożonych. Stwierdzono tu występowanie  ok.750 gatunków roślin naczyniowych, 161 gatunków mchów, 51 wątrobowców, 51 śluzowców, 463 grzyby wielkoowocnikowe. Większość z nich należy do tzw. grzybów mikoryzowych, których stopniowy zanik notowany jest we wszystkich uprzemysłowionych krajach Europy. Około 1/4 flory tej grupy organizmów znajduje się na czerwonej liście gatunków rzadkich i ginących Do najrzadszych należą gwiazdosz frędzelkowaty, stroczuica sosnowa, pomarańczowiec błyszczący i szkieletnica różowawa. Spośród gatunków chronionych wymienić można soplówke bukową i jodłową, purchawice olbrzymią, smardza wyniosłego i kulistogłowego, sromotnika bezwstydnego i podgrzybka pasożytniczego i in.

Wiosną, gdy światło słoneczne dociera do ściółki, można  spotkać wielobarwne łany wiosennych kwiatów, wśród nich fioletowy żywiec gruczołowaty, czerwono-niebiesko-fioletową miodunkę, przebiśniegi, pierwiosnki, szczyr trwały. Do charakterystycznych roślin runa buczyny karpackiej należą również: kopytnik, miesięcznica trwała (lunaria) o "pergaminowych" owocostanach oraz marzanka wonna.

Na obrzeżach lasów można spotkać goryczkę trojeściową oraz lilie złotogłów. Spośród 43 gatunków roślin objętych ochroną całkowitą występują tojady: dziubaty i mołdawski, pokrzyk wilcza jagoda, mieczyk dachówkowaty, buławnik wielkokwiatowy, żłobik koralowy, goździk kosmaty i wawrzynek wilczełyko, a także kozłek trójlistkowy, podrzeń żebrowiec, dziewięćsił bezłodygowy, storczyki. Oprócz nich można także spotkać silnie trującego tojada wierzchowatego, trawę kostrzewę górską, pięciornika omszonego oraz ciepłolubne rośliny które przywędrowały z południa: różę francuską, kokoryczkę wonną, kocimiętkę lekarską.

Ciekawym obserwacyjnie zjawiskiem jest rozprzestrzeniania się  na terenie Parku nowo przybyłych roślin obcego pochodzenia,. Spośród nich wymienić należy barszcz Sosnowskiego,niecierpka drobnokwiatowego czy  nawłoć  późną.   Stwarzają one  często  zagrożenie   dla gatunków rodzimych, wypierając je z ich naturalnych siedlisk.

Nie mniej interesujące są półnaturalne zbiorowiska antropogeniczne. Do najcenniejszych zbiorowisk półnaturalnych należy mezofilna łąka mieczykowo-mietlicowa ,  bogate w gatunki płaty murawy kserotermicznej z goryczuszką owłosioną, goździkiem kropkowanym i zimowitem jesiennym  oraz wilgotna łąka ostrożemowa  z panująca turzycą Hartmaua i ostrożemem łąkowym. Te dwa ostatnie zbiorowiska roślinne znane są dotychczas tylko z Magurskiego PN.

Na terenie ostoi występuje 137 gatunków ptaków, w tym  wiele rzadkich i zagrożonych, jak: orzeł przedni, orlik krzykliwy i grubodzioby, puchacz i trzmielojad).

Żyje tu ok. 35 gatunków ssaków, a wśród nich: niedźwiedź brunatny, wilk, ryś, borsuk, kuna, bóbr europejski, wydra i nietoperze. W tutejszych wodach można spotkać: pstrąga potokowego i głowacza białopłetwego, oprócz tego występują tu liczne gatunki płazów i gadów: salamandra plamista, kumak górski, traszka, żmija zygzakowata, gniewosz plamisty, padalec, jaszczurka zwinka i zaskroniec zwyczajny. Żyje tu  wiele rzadkich i zagrożonych bezkręgowców, jak motyle: niepylak mnemozyna, paź żeglarz, paź królowej oraz chrząszcze: nadobnica alpejska, pachnica dębowa  i koziróg bukowiec. Do osobliwości należy występowanie skalnika prozerpiny (gatunek południowoeuropejski).

Szacuje się, że na terenie parku występuje około 200 gatunków zwierząt objętych ścisłą ochroną gatunkową.  Jest to jedno z 3 aktualnych miejsc występowania chrząszcza zagłębka bruzdkowanego (Rhysodes sulcatus)

Klasy siedlisk:

- lasy liściaste – 42%,
- lasy iglaste – 8%,
- lasy mieszane – 46%,
- siedliska łąkowe i zaroślowe – 4%,

Formy ochrony istniejące w obszarze:

Magurski Park Narodowy

Rezerwat przyrody Kornuty

 Zagrożenia:

Zanieczyszczenia powietrza, w tym dalekiego zasięgu, pochodzące zza południowej granicy państwa, kłusownictwo, zmiany warunków hydrologicznych siedliska - głównie osuszanie i eutrofizacja terenów podmokłych oraz zmiany sposobu użytkowania gruntów

Mapa poglądowa:

Mapy szczegółowe: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/?obszar=PLH180001

Źródła danych:

• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie
• Europejska Agencja Środowiska